وبینار «تاریخ‌های گمشده زیرنویس فیلم» با سخنرانی استاد دانشگاه بریستول برگزار شد

معاونت پژوهش و فناوری دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه فردوسی مشهد با همکاری انجمن آموزش زبان و ادبیات انگلیسی ایران (تلسی) در تاریخ 9 مهرماه 1399 مصادف با 30 سپتامبر و روز مترجم، در نشستی مجازی میزبان دکتر کارول اُسالیوان، پژوهشگر دانشگاه بریستول و نویسنده مقالات و کتب مرتبط با ترجمه دیداری شنیداری بود. این رویداد فرهنگی که با عنوان «تاریخ گمشده زیرنویس» و با حضور دکتر مسعود خوش­سلیقه، معاون پژوهشی و دانشیار مطالعات ترجمه دانشگاه فردوسی برگزار شد فرصتی برای تعاملات علمی و تبادل دیدگاه جمعی از اساتید، دانشجویان و علاقه­مندان حوزه ترجمه و زیرنویس فیلم فراهم آورد.

در این نشست، نگاه به تاریخ و روند پیدایش زیرنویس و چگونگی تکامل آن به‌خصوص در دنیای انگلیسی‌زبان، از آغاز ظهور میان­نویس­ها در فیلم­های صامت تا پیش از ثبت استاندارد­های مرسوم و فعلی زیرنویس شاکله اصلی بحث را تشکیل می­داد. اُسالیوان با نگاهی به پیشینه زیرنویس­گذاری در کشورهای مختلف، برجسته­ترین تفاوت­ها در سنت زیرنویس­گذاری را در سه جنبه قالب و فرمت ،­ جایگاه زیرنویس روی تصویر و تعداد و کمیت در زیرنویس برشمرد که با گذر زمان و بررسی­های تجربی و اکادمیک به هنجارهای پذیرفته شده فعلی رسیده است.

یکی دیگر از موارد کلیدی که در خلال بحث مطرح شد، مسئله هویت زیرنویس­گذار به‌عنوان ماتن متنِ زبانی با نشانه‌نظام متفاوت از آنچه در فیلم رخ داده، بود؛ به سخن دیگر، از مترجم در این حوزه به‌عنوان نویسنده­ای یاد شد که با توجه به محدودیت­های ناشی از تفاوت بین دو سیستم نشانه، متن زیرنویس را آماده کرده که کار او بالطبع مستلزم قانونمندی و خلاقیت در کنار یکدیگر است.

بخش پایانی و البته جذاب سخنرانی خانم اسالیوان، ارتباط مستقیم با آینده پژوهشی بسیاری از علاقه­مندان این حوزه و حتی حوزه مطالعات سینما داشت. در واقع، با اشاره به فرصت­های ارزشمند برای پژوهش­های آتی، بحث تاریخ­شناسی زیرنویس در قسمت پایانی وبینار جای خود را به آینده­پژوهی و اشاراتی به جهت‌گیری­های کاربردی و بالقوه این حوزه داد. برای مثال، سانسور در زیرنویس و نحوه اعمال آن در بسترهای فرهنگی متفاوت به‌عنوان یکی از حوزه­های پرکاربرد مطرح شد. علاوه بر این، طبق اظهارات، زیرنویس پتانسیل بالایی نیز برای بررسی روایت، پیرامتن، برش­ها و نحوه ارائه آن و در نتیجه نقش همگی این عوامل در پذیرش و دریافت فیلم یا سینمایی مشخص در جامعه مقصد دارد.