در این جلسه که در ساعت 15:30 روز دوشنبه 30 شهریورماه 1394 در تالار رجایی دانشکدة ادبیّات و به همّت قطب علمی فردوسی و شاهنامه برگزار شد، پروفسور حسین صادقی، جرّاح و متخصّص قلب که برای مدّت کوتاهی از فرانسه به ایران آمده بود، نظریّات علمی خود را دربارة رباعیّات خیّام در اختیار استادان، دانشجویان و علاقه­مندان ادبیّات فارسی قرار داد.

در ابتدای این نشست، دکتر محمّدجعفر یاحقی، مدیر قطب علمی، پس از خیرمقدم به پروفسور صادقی، زمینه­های پژوهش در ادبیّات فارسی را گسترده عنوان کرد و گفت: «ادبیّات فارسی زمینه­های متعدّدی برای پژوهش دارد؛ چراکه شاعران این سرزمین، دانشمندان بزرگی نیز بوده­اند و همین مسئله سبب شده است که ادبیّات با برخی از شاخه‌های علمی گره بخورد و دانشمندان بسیاری به تحقیق و پژوهش در ادبیّات روی آورند. امروز هم پروفسور صادقی که پزشک بنام و بزرگی در سطح جهانی هستند، نظریّات علمی خود را دربارة رباعیّات خیّام به علاقه­مندان ارائه خواهند کرد تا مسیر دیگری برای خوانش شعر خیّام آغاز شود. پروفسور صادقی برای ما ایرانیان و به­ ویژه نیشابور، سبب افتخار هستند. از ایشان سپاسگزاریم که دعوت قطب علمی فردوسی و شاهنامه را پذیرفتند و در جمع علاقه­مندان ادبیّات فارسی حاضر شدند.»

در ادامه، دکتر رادمرد، معاون آموزشی دانشکدة ادبیّات و استاد زبان و ادبیّات فارسی نیز از پروفسور صادقی برای حضور در جمع استادان و دانشجویان و از دکتر یاحقی برای دعوت از ایشان سپاسگزاری کرد. دکتر رادمرد برگزاری چنین نشست­هایی را برای ایجاد انگیزة پژوهش­های ادبی در میان رشته­های دیگر بسیار سودمند دانست و اظهار امیدواری کرد که این نشست­ها همواره در دانشکدة ادبیّات برگزار شود.

پروفسور صادقی ضمن سپاسگزاری از دکتر یاحقی برای برگزاری این نشست، به چگونگی علاقه­مندی و پژوهش در رباعیّات خیام اشاره کرد و گفت: «20 سال پیش که بازنشسته شدم، دیگر نخواستم به جرّاحی بپردازم و چون به ادبیّات علاقه داشتم، تعدادی از رباعیّات خیّام را انتخاب و به زبان­های فرانسه و انگلیسی ترجمه کردم. من از بین 1267 رباعی، 110 رباعی را انتخاب کردم که این تعداد را به اندیشة خیّام نزدیک­تر می­دانستم. به نظر من این رباعیّات از یک شخص اندیشمند و منطقی است که نظریّات علمی خود را در آن­ها بیان کرده است.»

پروفسور صادقی دربارة ویژگی­های شخصیّتی خیّام گفت: «ما زندگی­نامة مشخّص و دقیقی از خیّام نداریم و زندگی این دانشمند بزرگ در ابهام مانده است. همین ابهام سبب شده است که شخصیّت او دچار خدشه شود و هرکس در آن زمان حرف ناگفتنی داشته است، به خیّام نسبت دهد؛ به طوری که هنوز نمی­توان تعداد رباعیّات خیام را دقیقاً اعلام کرد.»

پروفسور صادقی خیّام را فرزند لایق نیشابور معرّفی کرد که نظریّات علمی او در ریاضیّات مورد توجّه اروپاییان قرار گرفته است. وی در این باره گفت: «نظریّات علمی خیّام؛ به ویژه در ریاضیّات مورد توجّه اروپاییان بوده است؛ چنانکه می­توان گفت خیّام در علم ریاضی 600 سال از آن­ها جلوتر بوده است. اگر به رباعیّات خیّام نگاهی دقیق و علمی داشته باشیم، متوجّه میشویم که برخی از نظریّات اروپاییان همچون بلز پاسکال، ایزاک نیوتن، رُنه دکارت و... در این رباعیّات دیده می­شود.» وی همچنین دربارة بسیاری از مسائل علم پزشکی، فیزیک و... در رباعیّات خیّام سخن گفت و آن­ها را با دلایل علمی برای علاقه­مندان توضیح داد.

پروفسور صادقی دربارة نگاه خیّام به هستی و مرگ در رباعیّات نیز گفت: «اگر نگاهی سطحی به رباعیّات خیّام داشته باشیم، او را فردی ناامید از زندگی می­بینیم که مخاطب خود را نیز با این یأس همراه می­کند؛ اما با یک نگاه عمیق متوجّه می­شویم که خیّام حقیقت هستی و مرگ را بیان کرده است. او به گوشه­ای دیگر از زندگی؛ یعنی مرگ پرداخته و آن را در رباعیّات خود بازتاب داده است. او دانشمندی است که شناخت کافی از جهان هستی و مرگ دارد. خیّام الگوی زودگذربودن زندگی و به دنبال آن، «مرگ» را ترسیم کرده است تا «هستی» بهتر شناخته شود. نگاه پرسش­گرانة خیّام، مخاطب خود را به تفکّر وامی­دارد و از او می­خواهد دربارة مرگ و زندگی، دقیق­تر بیندیشد. خیّام در 79 رباعی از مرگ سخن می­گوید و این، نشانة بدخُلقی او نیست؛ بلکه نگاه حقیقت­بین او را روایت می­کند.»

وی همچنین به ترکیب «فانوس خیال»، یکی از ناگفته­های رباعیّات خیّام اشاره کرد و گفت: «نیازی نیست که ما همواره یک نگاه فلسفی یا عرفانی به شعر خیّام داشته باشیم. فانوس خیال در شعر خیّام، یک ترکیب خیالی یا فلسفی نیست. فانوس خیال واقعاً وجود داشته است که چینی­ها آن را اختراع کرده بودند و خیّام از این شیء برای بیان مقصود خود استفاده کرده است.»

پروفسور صادقی ترجمة رباعیّات خیّام را کار سختی عنوان کرد و گفت: «ترجمة برخی از شعرها مثل رباعیّات خیّام بسیار سخت است؛ چراکه باید اندیشة او کاملاً بازنمایی شود. ترجمة فیتز جرالد انگلیسی از رباعیّات خیّام بسیار خوب است؛ اما چون یک ترجمة آزاد است و به صورت شعر، بسیاری از نکات این رباعیّات محو شده است. ما می­دانیم که در ترجمه نمی­توان همة عناصر زیبایی­شناسی و اندیشگانی را بیان کرد؛ اما من تلاش کرده­ام این رباعیّات را طوری ترجمه کنم که ارکان اندیشة خیّام در آن دیده شود.»

پروفسور صادقی درپایان این جلسه به پرسش­های استادان، دانشجویان وعلاقه­مندان شعر خیّام درگروه­های مختلف آموزشی از جمله ادبیّات فارسی، جغرافی، زبان فرانسه و... پاسخ داد و اظهار امیدواری کرد که این نشست­های علمی در همة جهان به صورت مستمر انجام شود تا همگان با شعر و اندیشة این شاعر بزرگ خراسانی آشنا شوند.